阿波学会研究紀要


このページでは、阿波学会研究紀要論文をご覧いただけます。
 なお、電子化にともない、原文の表記の一部を変更しています。

郷土研究発表会紀要第36号
土成町の高等菌類

植物同好会班

      大橋 孝1)・高石喜久2)

 土成町のマツタケは、古くよりその質・量ともに評価を受けてきた。しかし、今日の松枯れによる生産量の減少はここでも例外ではなく、その姿は殆んど見かけられなくなってきた。
 本調査は、コナラ・マツなどの優占する社寺林を中心に、7月30日〜10月21日のうち8日間、徳島大薬学部の院生の協力を得て進められた。この調査によって、猛毒キノコの王者ドクツルタケが、マツ・コナラ林で多量に、かつ広範囲に分布していることがわかった。
I Ascomycetes 子のう菌類
  Helotiales ビョウタケ目
   Leotiaceae ズキンタケ科
    Hymenoscyphoideae ビョウタケ科
1 Bisporella citrina (Batsch.: Fr.) Korf et Carpenter ビョウタケ
2 B. sulfurina (Qu■l.) Carp. モエギビョウタケ
   Leotioideae ズキンタケ亜科
3 Leotia lubrica (Scop.: Fr.) Pers. f. lubrica ズキンタケ
  Pezizales チャワンタケ目
   Sarcoscyphineae べニチャワンタケ亜科
4 Sarcoscypha coccinea (S. F. Gray) Lamb. べニチャワンタケ
   Sarcosomataceae クロチャワンタケ科
5 Galiella celebica (P. Henn.) Nannf. オオゴムタケ
  Xylariales クロサイワイタケ目
   Xylariaceae クロサイワイタケ科

6 Xylaria Polymorpha (Pers.) Grev. マメザヤタケ
7 Daldinia concentrica (Bolt.) Ces. et de Not. チャコブタケ
8 Hypoxylon annulatum Mont. クロコブタケ
II Basidiomycetes 担子菌類
(1)Heterobasidiae 異担子亜綱
    Tremellales シロキクラゲ目
     Tremellaceae シロキクラゲ科
9 Tremella fuciformis Berk. シロキクラゲ
10 T. foliaceae Pers. : Fr. ハナビラニカワタケ
   Dacrymycetales アカキクラゲ目
    Dacrymycetaceae アカキクラゲ科
11 Guepinia spathularia (Schw.) Fr. ツノマタタケ
(2)Homobasidiae 同担子亜綱
 (A)Hymenomycetes 菌じん類
   Aphyllophorales ヒダナシタケ目
    Clavariaceae シロソウメンタケ科
12 Clavulinopsis fusiformis (Sow. : Fr.) Corner ナギナタタケ
13 C. miyabeana (S. Ito) S. Ito べニナギナタタケ
   Stereaceae ウロコタケ科
14 Xylobolus spectabilis (Klotz.) Boidin モミジウロコタケ
   Thelephoraceae イボタケ科
15 Bankera fuligineo - alba (Fr.) Pouzar マツバハリタケ
16 Thelephora sp. イボタケの一種
   Polyporaceae 多孔菌科
17 Colticia cinnamomea (Pers.) Murr. ニッケイタケ
18 Coriolus hirsutus (Wulf. : Fr.) Qu■l. アラゲカワラタケ
19 C. versicolor (L.: Fr.) Qu■l. カワラタケ

20 Cryptoporus volvatus (Pk.) Shear ヒトクチタケ
21 Trametes Palisotii (Fr.) Imaz. チリメンタケ
22 T. orientalis (Yasuda) Imaz. クジラタケ
23 Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden ハカワラタケ
24 Daedalea dickinsii (Berk. ex Cooke) Yasuda ホウロクタケ
25 Daedaleopsis tricolor (Bull. : Fr.) Bond. et Sing. チャカイガラタケ
26 Favolus arcularius (Batsch. : Fr.) Ames アミスギタケ
27 Fomitopsis vinosa (Berk.) Imaz. ブドウタケ
28 Hirschioporus abietinus (Dicks. : Fr.) Donk シハイタケ
29 Lenzites betulina (L. : Fr.) Fr. カイガラタケ
30 Pycnoporus coccineus (Fr.) Bond. et Sing. ヒイロタケ
31 Polyporellus picipes (Fr.) Karst. アシグロタケ
   Ganodermataceae マンネンタケ科
32 Ganoderma lucidum (Leyss. : Fr.) Karst. マンネンタケ

33 Elfvingia applanata (Pers.) Karst. コフキサルノコシカケ
   Hymenochaetaceae タバコウロコタケ科
34 Onnia vallata (Berk.) Aoshima アズマタケ
35 Phellinus igniarius (L. : Fr.) Qu■l. キコブタケ
   Ramariaceae ホウキタケ科
36 Ramaria apiculata (Fr.) Donk チャホウキタケモドキ
37 R. botrytis (Pers. : Fr) Ricken ホウキタケ
   Gomphaceae ラッバタケ科
38 Gomphus floccosus (Schw.) Sing. ウスタケ
   Agaricales ハラタケ目
    Pleurotaceae ヒラタケ科
39 Lentinus lepideus (Fr. : Fr.) Fr. マツオウジ
40 L. edodes (Berk.) Sing. シイタケ
41 Schizophyllum commune Fr. : Fr. スエヒロタケ
   Hygrophoraceae ヌメリガサ科
42 Hygrocybe flavescens (Kauffm.) Sing. アキヤマタケ
   Tricholomataceae キシメジ科
43 Collybia dryophila (Bull. : Fr.) Kummer モリノカレバタケ
44 C. butyracea (Bull. : Fr.) Qu■l エセオリミキ
45 Laccaria laccata (Scop. : Fr.) Berk. et Br. キツネタケ
46 L. vinaceovellanea Hongo カレバキツネタケ
47 Lepista sordida (schum. : Fr.) Sing. コムラサキシメジ
48 Marasmius siccus (Schw.) Fr. ハリガネオチバタケ
49 M. maximus Hongo オオホウライタケ
50 M. graminum (Libert) Berk. ヒメホウライタケ
51 M. sp.(ヤマンバノカミノケ)
52 Mycena galericulala (Scop. : Fr.) S. F Gray クヌギタケ
53 Micromphale pacificum Hongo (和名なし)
54 Marasmiellus nigripes (Schw.) Sing. アシグロホウライタケ
55 Panellus stypticus (Bull. : Fr.) Karst. ワサビタケ
56 Oudemansiella Platyphylla (Pers. : Fr.) Moser ヒロヒダタケ
57 Xeromphalina campanella (Batsch : Fr.) Maire ヒメカバイロタケ
58 Strobilurus ohshimae (Hongo & Matsuda) Hongo スギエダタケ
59 Resupinatus applicatus (Batsch : Fr.) S.F.Gray シジミタケ
60 Tricholoma matsutake (S. Ito & Imai) Sing. マツタケ

61 Armillariella tabescens (Scop.) Sing. ナラタケモドキ
62 Melanoleuca malaleca (Pers. : Fr.) Murr. コザラノシメジ
63 Cyptotrama asprata (Berk.) Redhead & Ginns ダイダイガサ
   Amanitaceae テングタケ科
64 Amanita sychnopyramis Corner & Bas f.subannulata Hongo テングタケダマシ
65 A. pantherina (Dc. : Fr.) Krombh. テングタケ
66 A. vaginata (Bull. : Fr.) Vitt. var. vaginata ツルタケ
67 A. vaginata (Bull. : Fr.) Vitt. var. alba Gill. シロツルタケ
68 A. vaginata (Bull. : Fr.) Vitt. var. fulva (schaeff.) Gill. ガバイロツルタケ
69 A. hemibapha (Berk. & Br.) Sacc. subsp. hemibapha タマゴタケ

70 A. spreta (Peck) Sacc. ツルタケダマシ
71 A. virosa (Fr.) Bertillon ドクツルタケ

72 A. fuliginea Hongo クロタマゴテングタケ
73 A. pseudoporphyria Hongo コテングタケモドキ
74 A. rubescens Pers. : Fr. ガンタケ
75 A. citrina (Schaeff.) pers. var. citrina コタマゴテングタケ
76 A. volvata (Peck) Martin フクロツルタケ
77 A. spissacea Imai ヘビキノコモドキ
78 A. griseofarinosa Hongo コナカブリテングタケ
79 A. abrupa Peck タマシロオニタケ
80 A. virgineoides Bas シロオニタケ

81 A. cokeri (Gilb. & K■hn) Gilb. f. roseotincta Nagasawa & Hongo ササクレシロオニタケ
82 Pluteus leoninus (Schaeff. : Fr.) Kummer ベニヒダタケ
   Agaricaceae ハラタケ科
83 Macrolepiota procera (Scop. : Fr.) Sing. カラカサタケ
84 Lepiota pseudogranulosa (Berk. & Br.) Sacc. コナカラカサタケモドキ
85 L. atrosquamulosa Hongo ナカグロキツネノカラカサ
86 Leucoagaricus rubrotinctus (Peck) Sing. アカキツネガサ
87 Agaricus campestris L. : Fr. ハラタケ
88 A. subrutilescens (Kauffm.) Hotson & Stuntz ザラエノハラタケ
89 A. abruptibulbus Peck ウスキモリノカサ
90 A. praeclaresquamosus Freeman ナカグロモリノカサ
91 Cystoderma japonicum Thoen & Hongo オオシワカラカサタケ
   Coprinaceae ヒトヨタケ科
92 Coprinus micaceus (Bull. : Fr.) Fr. キララタケ
93 C. atramentarius (Bull. : Fr.) Fr. ヒトヨタケ
94 Psathyrella candolliana (Fr. : Fr) Maire イタチタケ
95 P. piluliformis (Bull. : Fr.) P. D. Orton ムササビタケ
   Strophariaceae モエギタケ科
96 Naematoloma sublateritium (Fr.) Karst. クリタケ
97 N.fasciculare (Hudson : Fr.) Karst. ニガクリタケ
   Cortinariaceae フウセンタケ科
98 lnocybe asterospora Qu■l. カブラアセタケ
99 I. praetervisa Qu■l. ニセアセタケ
100 Cortinarius allutus Fr. ニセマンジュウガサ
   Rhodophyllaceae イッポンシメジ科
101 Rhodophyllus rhodopolius (Fr.) Qu■l. クサウラべニタケ
102 R. sinuatus (Bull. : Fr.) Sing. イッポンシメジ
103 R. coelestinus (Fr.) Qu■l. var. violaceus (Kauffm) A・H・Smith ヒメコンイロイッポンシメジ
104 R. murraii (Berk. & Curt.) Sing. キイボカサタケ
105 R. murraii (Berk. & Curt.) Sing. f. albus (Hiroe) Hongo シロイボカサタケ
106 R. virescens (Berk. & Curt.) Honno ソライロタケ
107 R. cyanoniger (Hongo) Hongo コンイロイッポンシメジ
   Paxillaceae ヒダハタケ科
108 Paxillus atrotomentosus (Batsch : Fr.) Fr. var. bambusinus Baker & Dale ヤブニワタケ
   Gomphidiaceae オウギタケ科
109 Gomphidius roseus (Fr.) Karst. オウギタケ
   Strobilomycetaceae オニイグチ科
110 Strobilomyces strobilaceus (Scop. : Fr.) Berk. オニイグチ
111 Austroboletus subvirens (Hongo) Wolfe オオヤシャイグチ
112 Boletellus russellii (Frost) Gilb. セイタカイグチ
113 B. elatus Nagasawa アシナガイグチ
114 B. emodensis (Berk.) Sing. キクバナイグチ
    Boletaceae イグチ科
115 Phylloporus bellus (Mass.) Corner キヒダタケ
116 P. bellus (Mass.) Corner var. cyanescens Corner イロガワリキヒダタケ
117 Xerocomus chrysenteron (Bull) Qu■l. キッコウアワタケ

118 Pulveroboletus ravenelii (Berk. & Curt.) Murr. キイロイグチ
119 Boletus luridus Schaeff. : Fr. ウラベニイロガワリ
120 B. violaceofuscus Chiu ムラサキヤマドリタケ
121 B. Calopus. Pers. : Fr. アシベニイグチ
122 B. fraternus Peck コエジタケ
123 Tylopilus virens (Chiu) Hongo ミドリニガイグチ
124 T. neofelleus Hongo ニガイグチモドキ
125 T. nigropurpureus (Corner) Hongo クロニガイグチ
126 Leccinum scabrum (Bull. : Fr.) S. F. Gray ヤマイグチ
   Russulaceae ベニタケ科
127 Russula densifolia (Secr.) Gill. クロハツモドキ
128 R. mariae Peck ニオイコベニタケ
129 R. castanopsidis Hongo カレバハツ
130 R. rosacea (Pers.) S. F. Gray ヤブレベニタケ
131 R. xerampelina (Schaeff.)Fr. ニオイベニハツ
132 R. emetica (schaeff. : Fr.) S. F. Gray ドクベニタケ
133 R. sanguinea (Bull.) Fr. チシオハツ
134 Lactarius piperatus (Scop : Fr.) S. F. Grayo ツチカブリ
135 L. volemus (Fr.) Fr. チチタケ
136 L. corrugis Peck チリメンチチタケ
137 L. gracilis Hongo アシボソチチタケ
 (B)Gasteromycetes 腹菌類
    Sclerodermatales ニセショウロ目
     Astraeaceae ツチグリ科
138 Astraeus hygrometicus Morgan ツチグリ
  Sclerodermataceae ニセショウロ科
139 Scleroderma areolatum Ehrenb. ヒメタカショウロ
  Pisolithaceae コツブタケ科
140 Pisolithus tinctorius (Pers.) Coker & Couch コツブタケ
  Nidulariales チャダイゴケ目
   Nidulariaceae チャダイゴケ科
141 Cyathus striatus Willd.: Pers. スジチャダイゴケ
142 C. stercoreus (Schw.) De Toni ハタケチャダイゴケ
  Lycoperdales ホコリタケ目
   Geastraceae ヒメツチグリ科
143 Geastrum triplex (Jungh.) Fisch. エリマキツチグリ
144 G. fimbriatum (Fr.) Fisch. シロツチガキ
   Lycoperdaceae ホコリタケ科
145 Lanopila nipponica (Kawam.) Y. Kobayasi オニフスべ
146 Calvatia craniiformis (Schw.) Fr. ノウタケ
147 Lycoperdon hiemale Bull.: Pers. em. Vitt. ヒメホコリタケ

148 L. perlatum Pers. ホコリタケ
149 L. pyriforme schaeff.: Pers. タヌキノチャブクロ
   Phallales スッポンタケ目
    Phallaceae スッポンタケ科
150 Mutinus bambusinus (Zoll.) Fisch. キツネノエフデ
151 Phallus impudicus Pers. スッポンタケ
   Protophallaceae プロトファルス科
152 Kobayasia nipponica (Kobayasi) Imai et Kawam. シラタマタケ

以上、本調査によって、子のう菌類3目3科7属8種、担子菌類8目33科80属144種、合計11目36科87属152種が同定された。
 最後に、この調査について吉田雅昭氏、宇田稔氏、奥山武士氏には格別の御協力をいただいたので紙上でお礼を申し上げます。

1)富岡西高等学校  2)徳島大学薬学部


徳島県立図書館