阿波学会研究紀要


このページでは、阿波学会研究紀要論文をご覧いただけます。
 なお、電子化にともない、原文の表記の一部を変更しています。

郷土研究発表会紀要第32号
石井町のキノコ

植生班  高石喜久・大橋孝

1.はじめに
 すでに1週間以上の晴天と炎暑が続き、キノコの発生条件としては最悪であった。筆者らは、主として、ブナ・マツ科植物の優占する谷間の雑木林に目を向け、菌根性キノコの採集に励んだ。この機に子のう菌類2種、担子菌類90種を採集、分類することができた。


2.採集の概況
 7月27日、「野鳥の森」のアカマツ・クヌギ林を調査、キノコ全体に赤褐色の粉をかぶったカバイロコナテングタケ、また半ば露出した卵を想わせるシラタマタケなどを採集した。
 7月29日、ワヒダタケの美しい群生を、日吉神社のシイ林で見た。また、採石場近くのアカマツ・クヌギ林で、猛毒性のドクツルタケを採集した。
 八坂神社はキノコの宝庫であった。とりわけ、直径20cmを越すクロイグチ、それに奇異なコウモリタケ。

 

また、シロハツモドキの大群生、シロオニタケとその類縁種カブラマツタケなど、大量に採集することができた。
 7月30日、王子神社でヒラフスベを採集した。この種は、形態的におもしろいサルノコシカケ科のキノコである。
 光蔵寺の裏山では、ほんのりとマツヤニ臭の漂うマツオオジなど、木材腐朽菌の数種を採集した。
 7月31日、「野鳥の森」では、広葉樹の切り株に孤生したマンネンダケ、また、群生したカワラタケなどを採集した。これらは、今日制癌キノコとして脚光を浴びている代表的なものである。


3.調査結果
I Ascomycetes 子のう菌類
 Helotiales ビョウタケ目
  Helotiaceae ビョウタケ科
1 Helotium sulphurinum Qu■l.
モエギビョウタケ
 Sphaeriales スフェリア目
  Xylariaceae クロサイワタケ科
2 Hypoxylon annulatum Mont. クロコブタケ
II  Basidiomycetes 担子菌類
(1)Heterobasidiae 異担子亜綱
 Dacryomycetales アカキクラゲ目
  Dacryomycetaceae アカキクラゲ科
3 Dacryomyces aurantius (schw.) Farlow アカキクラゲ
 Tremellales シロキクラゲ目
  Auriculariaceae キクラゲ科
4 Auricularia Polytricha (Mont.) sacc. アラゲキクラゲ
(2)Homobasidiae 同担子亜綱
 (A)Hymenomycetes 菌じん類
  Aphyllophorales ヒダナシタケ目
   Corticiaceae コウヤクタケ科
5 Aleurodiscus amorphus Rabenh. アカコウヤクタケ
6 Stereum nirsutum (Fr.) S. F. Gray キウロコタケ
7 S. spectabile Klotzsch モミジウロコタケ
 Polyporaceae サルノコシカケ科
8 Coltricia cinnamomea (Fr.) Murr. ニッケイタケ
9 Coriolus hirsutus (Fr.) Qu■l. アラゲカワラタケ
10 C. versicolor (Fr.) Qu■l. カワラタケ
11 C. consors Imaz. ニクウスバタケ
12 Cryptoporus volvatus (Pk.) Hubb. ヒトクチタケ
13 Daedaleopsis tricolor (Fr.) Bond. et Sing. チャカイガラタケ
14 Elfvingia applanata (Pers.) Karst. コフキサルノコシカケ
15 Fomitopsis pinicolor (Fr.) Karst. ツガサルノコシカケ
16 Ganoderma lucidum (Fr.) Karst. マンネンタケ

17 Hirschioporus abietinus (Fr.) Donk シハイタケ
18 Laetiporus versisporus (Lloyd) Imazeki ヒラフスベ
19 Lenzites betulina Fr. カイガラタケ
20 Microporus flabelliformis (Fr.) Kuntze ウチワタケ
21 Polyporus dispansus Lloyd コウモリタケ
22 Pycnoporus coccineus Bond. et Sing. ヒイロタケ
  Mucronoporaceae キコブタケ科

23 Cyclomyces fuscus Kunze ワヒダタケ
24 Hymenochaeta mougeotii (Fr.) CKe. アカウロコタケ
25 I nonotus xeranticus (Berk) Imaz et Aosh. ダイダイタケ
26 I. mikadoi (Lloyd) IMaz. カワウソタケ
27 I. sp.
28 Onnia orientalis (Lloyd) Imaz. アズマタケ
 Agaricales ハラタケ目
  Tricholomataceae キシメジ科
29 Collybia dryophila (Fr.) Kummer モリノカレバタケ
30 C. nigripes (Schwein.) Sing. アシグロホウライタケ
31 Laccaria vinaceoavellanea Hongox カレバキツネダケ
32 Micromphale pacificum (和名なし)
33 Marasmius maximus Hongo オオホウライタケ
34 M. graminum (Libert) Berk. et Br. ヒメホウライタケ
35 Lentinus lepidens (Fr.) Fr. マツオウジ
36 Respinatus applicatus (Fr.) S. F. Gray シジミタケ
37 Schizophyllum commune Fr. スエヒロタケ
  Amanitaceae テングタケ科
38 Amanita gymnopus カブラマツタケ
39 A. porphyria (Fr.) Secr. コテングタケ
40 A. pseudoporphyria Hongo コテングダケモドキ
41 A. spissacea Imai ヘビキノコドモキ
42 A. vaginata (Fr.) Vitt. ツルタケ
43 A. virgineoides Bas シロオニタケ
44 A. virosa Secr.ドクツルタケ
45 A. griseofarinosa Hongo コナカブリテングタケ
46 A. Pluteus leonimus (Fr.) Kummer ベニヒダタケ
  Strophariaceae モエギタケ科
47 Naematoloma fasciculare (Fr.) Karst. ニガクリタケ
  Paxillaceae ヒダハタケ科
48 Paxillus curtisii Berk サケバタケ
49 P. atrotomentosus (Fr.) Fr. ニワタケ
  Cortinariaceae フウセンタケ科
50 Inocybe lutea Kobayasi et Hongo キイロアセタケ
51 I. asterospora Qu■l カブラアセタケ
  Cantharellaceae アンズタケ科
52 Cantharellus cibarius Fr. アンズタケ
53 C. minor Pk. ヒナアンズタケ
  Hydnaceae ハリタケ科
54 Steccherinum ochraceum (Fr.) S. F. Gray ニクハリタケ
  Phylacteriaceae イボタケ科
55 Polyozellus multiplex (Underw.) Murr. カラスタケ
  Boletaceae イグチ科
56 Boletellus ananas (Curt.) Murr. キクバナイグチ
57 Boletus pulverulentus Opat. イロガワリ
58 B. edulis Fr. ヤマドリタケ
59 Gyroporus castaneus (Fr.) Qu■l クリイロイグチ
60 Leccinum chromapes (Frost) Sing. アケボノアワタケ
61 L. scabrum (Fr.) S. F. Gray ヤマイグチ
62 Phylloporus bellus (Mass.) Corner. キヒダタケ
63 P. rhodoxathus (schw.) Bre. subsp. folliiporus (Murr.) Sing. イロガワリキヒダタケ
64 Pulveroboletus retipes (Berk. & Curt.) Sing. キアミアシイグチ
65 P. ravenelii (Berk. et curt.) Murr. キイロイグチ
66 Tylopilus porphyrosporus (Fr.) Sm. クロイグチ


67 T. valens ホウベニシロイグチ
68 Xerocomus chrysenteron (At Amas) Qu■l. キッコウアワタケ
69 X. subtomentosus (Fr.) Qu■l. アワタケ
  Strobilomycetaceae オニイグチ科
70 Strobilomyces confusus Sing. オニイグチモドキ
  Russulaceae ベニタケ科
71 Russula foetensFr. クサハツ
72 R. emetica (Fr.) S. F. Gray ドクベニタケ
73 R. erthropus peltereau ニオイベニハツ
74 R. cyanoxantha (Secr.) Fr. カワリハツ
75 R. bella Hongo ニオイコベニタケ
76 R. Pseudodelica Lang シロハツモドキ
77 R. SP.
78 Lactarius volemus (Fr.) Fr. チチタケ
 Coprinaceae ヒトヨタケ科
79 Psathyrella hydrophila (Fr.) Maire ムササビタケ
  Agaricaceae ハラタケ科
80 Agaricus peacomyces peck ハラタケモドキ
81 A. SP.
82 A. SP.
83 Lepiota clypeolaria (Fr.) Kummer ワタカラカサタケ
(B)Gasteromycetes 腹菌類
 Lycoperdales ホコリタケ目
  Lycoperdaceae ホコリタケ科
84 Lycoperdon pyriforme Pers. タヌキノチャブクロ
85 L. perlatum Pers. キツネノチャブクロ
86 Astraeus hygrometricus (Pers.) Morgan ツチグリ
87 Gastrum mirabile Mont. ヒナツチガキ


88 Calvatia craniiformis (Schw.) Fr. ノウタケ
  Sclerodermatales ニセショウロ目
  Sclerodermataceae ニセショウロ科
89 Pisolithus tinctorius (Pers.) Coker et Couch コツブタケ
90 Scleroderma cepa Pers. タマネギモドキ
91 S. lycoperdoides ヒメカタショウロ
 Hymenogastrales ショウロ目
  Rhizopogonaceae ショウロ科
92 Kobayasia nipponica (Kobay.) Imai et A. Kawam. シラタマタケ


4.おわりに
 この調査期間中に、子のう菌類、2目2科2属2種、担子菌類、7目21科57属90種、合計9目23科59属92種(未知種の若干を含めている。)を分類同定することができた。
 今後、オールシーズンを通じてこの調査を進める必要があり、石井町民各位のご協力を賜わりたいものである。
 本調査をするにあたり、徳島大学薬学部大学院生 村上由人・氏田国恵の両氏、同薬学部学生 吉田雅昭氏には、炎暑にもかかわらず、採集にあたって終始惜しまぬご協力を賜わったことに対し紙面ながら謝意を表したい。
(Nov. 25, '85)


徳島県立図書館