牟岐町は徳島県の南方に位置し、黒潮洗う長い海岸線をもっているため、気候頗る温暖で、高等植物では多数の南方要素をそのフロラの中に包含している。海藻でもその色彩は顕著である。淡水藻では、その産出地の制限が容易に具体的なものを指摘しにくい難点があるが、筆者は最初チリモ類の調査に当って、南方要素として興味ある種類がいくつか見出すことができるのではないかという期待をもっていたのであるが、残念ながらそのようなものを指摘することができなかった。本町は平坦な地域は全く耕されて水田となり、湿田や湿地のようなものは全然見かけられない。小さな池が若干点在するが、度々の改修によって水生植物殆ど見られず、チリモ類の採集には絶望的であった。当町はチリモ類の研究には最も条件の悪い所であろう。 上記のような状態であるが、筆者は町内をかけめぐって、水田や、その灌漑水の溜まっている側溝、小水溜、小さな池の周辺等から不十分ながらいくつかの資料を採集することができた。採集地は下記の通りである。 1.島屋敷水田 2. 〃 小水溜 3. 〃 水田側溝 4.山田 水田 5.河内字平野 赤木の池 6. 〃 神社横の池 7. 〃 水田 8.橘 水田の側溝 9.〃 水田 これら資料の中から検出しえた種類数は、全部で、15属、56種、19変種、2品種計77にすぎなかった。大部分は比較的分布の広い各地で見られるものであるが、Cosmarium
lundellii Delp
だけが日本産として始めての報告である。本種の変種はいくつかあり、わが国にも広く分布しているが、基本種はまだ見出されていない。Cosmarium
suicatum Nordst.
は比較的珍らしい種類である。 筆者の健康上の理由から観察した各種類の写生図を掲載し得なかったことは、甚だ遺憾に思っている。 検出した全種類を目録的に掲載したが、その大きさを示す略宇は次の通りである。長さの単位はすべてミクロンである。 L、細胞の長さ、W、細胞の幅、I、峡部の長さ、b、半細胞の底部、ap、半細胞の頂部、csp
刺とともに、ssp 刺を除いて cpr 突起とともに、spr 究起を除いて。
1 Spirotaania
condensata Br■b. L 86-140;W 12-14. 産地7、9 2 Netrium digitus
(Fhrenb.) Itzigs. & Rothe L 268;W 46. 産地8 3 var. Iamellosum
(Br■b.) Gr■nbl. L 268;W 46. 産地4 4 var. rectum (Turn.)
Krieg. L 310-327;W 58-70 産地4 5 Gonatozygon kinahani (Arch)
Rabenh. L 357;W 16. 産地16 6 G. monotaenium De Bary L 155;W
12. 産地7 7 Penium cylindrus (Ehrenb.) Br■b. L 58;W 16 産地3 8 P.
spirostriolatum Barker. L 230;W 73. 産地9 9 Closerium cslosporum
Wittr. L 118;W 15. 産地3 10 Cl. cynthia De Not. L 58;W
10 産地8 11 Cl. dianae Ehrenb. L 302;W 25. 産地5 12 var. brevius
(Wittr.) Petkoff L 165;W 27. 産地9 13 ________ ________ var.
arcuatum (Br■b.) Rabenh. L 174;W 27. 産地9 14 Cl. ehrenbergii
Menegh. L .449;W 73. 産地4 15 Cl. idiosporum W. & G. S.
West L 292;W 21. 産地4 16 Cl. intermedium Ralfs 産地2 L 292:W
21. 17 Cl. leibleinii kutz. 産地9 L 94;W 16. 18 Cl. Iibellula
Foacke var. intermedium (Roy & Biss.) G. S. West L 113;W
23. 産地1 19 Cl. Iunula (Murll.) Nitzsch L 406;W 82. 産地4 20 Cl.
moniliferum (Bory) Ehrenb. L 218-27 W 40-43. 産地3、5、8 21 Cl. venus
K■tz. L 52;W 10 産地9 22 Pleurotaenium abei Hinode L 586;Wb 33.
Wap 28. 産地1 23 pl. ehrenbergii (Br■b.) De Bary L 508;Wb 33;Wap
24. 産地9 24 Pl. nodosum (Bail.) Lund. L 308;Wb. 52;Wap.
28. 産地7、9 25 Pl. ovatum Nordst. L 327;W 128;I 64. 産地9 26 Pl.
trabecula (Ehrenb. ) N■g. L 720;Wb42;W ap. 24. 産地9 27 ________
________ var. elongatum Cedergren L 798;Wb 40. 産地9 28 _______ var.
maximum (Reinsch) Roll L 630-876;Wb 46;Wap 28. 産地8 29 Euastrum
ansatum Ehrenb. var. dideltiforme Ducell. L 77;W 43;I
12. 産地9 30 ________ ________ var. pyxidatum Delp. L 85;W
40;I 13. 産地6 31 E. denticulatum (Kirchn.) Gay L 23;W 20;I
4. 産地8 32 E. didelta Ralfs var. bengalicum Lagerh. L 113;W 50;I
16. 産地9 33 E. platycerum Reinsch L 52;W 53;I 10. 産地7 34 E.
pulchellum Br■b. L 22;W 16;14 産地7 35 E. sinuosum. Lenorm L
64;W 34;I 9. 産地8 36 E spinulosum Delp. var. uaasii Scott &
Presc. L 59;W 34;I 9 産地1、3 37 E substellatum Nordst. L
50;W 46;I 11. 産地7 38 E. turgidum Wall. L 117;W 92;I
31. 産地9 39 E. verrucosum Ehrenb. var. alatum Wolle L 82;W 71;I
16. 産地2,9 40 Micrasterias apiculata (Ehrenb.) Menegh. L 212;W
171;I 30. 産地9 41 M. mahabuleshwarensis Hobs. var. wallichii (Grun.) W.
& G. S. West L 146;W 119;I 25. 産地9 42 M. thomasiana
Arch. var. notata (Nordst.) Gr■nbl. L 248-245;W 224-230;I
37-31. 産地2,3 43 Actinotaenium cucurbita Br■b. ) Teil. f.
rotundatum(Krieg. ) Teil. L 27;W 17. 産地7 44 Cosmarium binum
Nordst. L 55;W 41;I 15 産地2 45 C. decoraturm W. & G. S.
West L 77;W 60;I 25. 産地9 46 C. hammeri Reinsch var. protuberans W.
& G. S. West L 25;W 18;I 6. 産地5 47 C. Iundellii Delp. L
49;W 53;I 21. 産地7 48 C. meneghinii Br■b. L 22;W 16;I
4. 産地3 49 C. obsoletum (Hantzsch) Reinsch var. sitvense Gutw. L
63: W 68;I 31. 産地7 50 C. obtusatum Schmidle L 55;W 52;I
16. 産地8 51 C. pseudobroomei Wolle L 33;W 33;I 11. 産地2 52 C.
punctulatum Br■b. L 22;W 20;I 6 産地3、5 53 C. pygmaeum Arch. L
14;W 14;I 4. 産地7 54 C. subcostatum Nordst. L 34;W 28;I
7. 産地8 55 ________ ________ var. beckii (Gutw.) W. & G. S.
West L 26;W 24;I 6. 産地9 56 C. subspeciosum Nordst. L 52;W
38;I 12. 産地9 57 C. subtrapezicum Hinode. L 76;W 85;I
24. 産地8 58 C. sulcatum Nordst. L 31;W 27;17. 産地7 59 Xanthidium
raciborskii Gutw. Lcap 70;Wcsp 64;I 16. 産地7 60 Staurodesmus
mucronatus (Ralfs) Teil. L 31;Wcsp 29;I 9. 産地7 61 Sturastrum
asterias Nygaard L 25;Wcpr 40;I 8 産地5 62 St. coarctatum
Breb. L 22;W 25;I 8. 産地7 63 St. disputatum W. & G. S.
West L 22;W 30;I 6. 産地2 64 St. gladiosum Turn. Lcsp 42;Wcsp
41;I 13. 産地5 65 St. gracile Ralfs L 25;Wcpr 44;I 5. 産地5 66 St.
hexacerum (Ehrenb.) Wittr. L 25;W 27;I 7. 産地8 67 St. lapponicum
(Schmidle) Gr■nbl. L 32-35;W 31-33;I 10-12. 産地8 68 St. muticum
Br■b. L 35: W 32: I 12. 産地3 69 St. orbiculare Ralls var. depressum
Roy & Biss. L 29;W 27;I 10. 産地3 70 St. pilosum (N■g.)
Arch. Lcsp 44;Wcsp 43;I 10. 産地8 71 St. punctulatum Br■b. L
28;W 28;I 9. 産地8 72 ________ ________ var. striatum W. & G.
S. West L 22;W 25;I 8. 産地8 73 St. villosum W. & G. S.
West L csp 52;Wcsp. 55;I 9. 産地7 74 St. zahlbruckneri
L■tkem. L 109;W 86;I 34. 産地9 75 Desmidium aptogonum
Br■b. L 16;W 35. . 産地9 76 Hyalotheca dissiliens (Smith)
Br■b. L 12-15;W 27. 産地3 77 ________ ________ f. minus Delp. L
12;W 21. 産地3 |